„Krätzje“ - wat deiht dat eijentlich bedügge?

 

Hückzedags es et jar nit mih esu leich, sich ze verstonn, wann mer vun Krätzjer schwaad, denn eijentlich jitt es baal su vill Meinunge dodrüvver, wat e Krätzje es, wie et Minsche jitt, die meine, se deihte Krätzjer singe. Der ein säht su, dä

andere esu...

 

Ävver ein Saach jitt et doch, die klor es, un zwor dat dat Woot ‘Krätzje’

em 19. Jhd. und och noch zo Aanfangk vum 20. Jhd. einfach e Woot wor, dat de Lück op der Stroß benötz han. Dat kann mer nohlese en dä beide ahle Wööter-böcher, beim Adam Wrede un däm Fritz Hönig, do weed dat Woot esu explizeet: „Erzählung eines Streiches, ein Schwank, eine Schnurre, ein heiteres Stücklein, lustiges Verzällche teils harmloser, teils derber Art.“ Janz zo Aanfangk, orsprönglich hät et „Rißchen, Schrämmchen“ bedügg, dovun es dann „Schlag, Streich, Stoß, Hau, Hieb“ avjeleit woode un schleeßlich deiht et dann em üvverdragene Senn „lustiger Streich, Ulk, Spaß, Witz“ bedügge. (Mer hät dat Woot ‘Krätzje’ fröher sujar och jesaht, wann mer ene Futz jelooße hät... Dä Hönig schriev dozu janz vörnehm ene „Bauchwind“.)

 

Wann mer sich dat jenau üvverläg, dann künnt et also esu jewäse sin, dat mer orsprönglich met däm Woot jet ömschrieve deiht, wat mer och met de Äujelcher sinn kunnt, jet, dat öm eine eröm passeet, em Huhdütsch säht mer doför „eine Handlung“: E Krätzje woodt ‘jeresse’, ov och ‘jejovve’ un ene Krätzjesmächer wor er ein, dä ene andere Minsch veräppele deiht. Ävver och wann mer andere Lück dodrüvver verzälle deiht, wat mer för ein Dollerei jemaht hät, dann hät mer för jenau dat Verzällche och ‘Krätzje’ jesaht. Un su kom et, dat e löstig kölsch Verzällche üvver en Kujaxerei zum ‘Krätzje’ woodt. E Krätzje kunnt mer jetz och verzälle, dat heisch, mer deiht et ‘vördrage’, och op dä Fastelovendssetzunge, die em 19. Jhd. immer mih Minsche Freud jemaht han. Su künnt et jewäse sin...

 

Un waröm Krätzjer als Leedcher?

 

...ävver wann dann einer op de Idee jekumme es, us denne Krätzjer och noch Rümcher ze maache un die dann och noch ze singe statt se nor vörzedrage, dat kann mer hück wohl nit mih jenau eruskrijje. Ävver wann mer sich die ahle Leedcher us däm 19. Jhd. besüht, dann kritt mer en Vörstellung dovun, wie dat met denne jesungene Krätzjer jewäse sin künnt.

 

Wie mer süht, sin Kölsche Krätzjer als Leedcher (die han üvvrijens och vill ze dunn met däm Bänkeljesang) op jede Fall jet, wat noch üvvrigjeblevve es vum Ahle Kölle. Un en dä schwere Zick zwesche de beide Kreeje, do hät dat Krätzjersinge noch ens ene ööntliche Däu kräje. Zo'm eine wor et jo esu, dat mer kei Arbeit finge kunnt un de Minsche winnig ze bieße hatte - de Mannslügge mohte sich jet üvverläje för öm irjendswie e paar Nüsele ze verdeene. Su kom et, dat mänche, die e bessje Quetsch, Flitsch ov Jitta spille kunnte op de Stroß jingke, öm ze singe. Op die Wies krähte se winnigstens e paar Jrosche zesamme. Se kunnte miehstens nit esu jot spille, ävver doför deihte se mihstemmig singe, wat dat Zeug hielt! Un wann mer dies unverjlichlije kölsche Leedcher hüüre deiht, met ehr löstig-trorije Verzällcher, jo, dann weiß mer och noch hück off nit, ov mer laache ov kriesche soll...

 

Ävver zo der Zick jov et och noch en neu Entwickelung op dä kölsche Fastelovendsbühne: Do deiht mer de Krätzjer jetz op en janz jecke Wies vördrage. Miehstens kome de Junge dobei als Duo op de Bühn un soche ald esu verblötsch us, un han sich so doll aanjestallt, dat mer ald laache moht, wann mer se bloß soch. Se han dann och selvs e bessje Musik jespellt un han dozo ehr Krätzjer jebraht. Off wore dat dann Parodije vun Puuteleedcher ov Schlager, mänchmol ävver och echte Verzällcher met vill Strophe, die ävver miehstens musikalisch op die Wies vun janz einfache Leedcher jemaht wore. Bes hück säht vill Minsche der Name 'Hoot & Höötche' noch jet för su e Schmölzje. Un och dat 'Colonia Duett', dat et noch bes vür e paar Johr jov, künnt mer en däm Zesammehang nenne.

 

Noh däm Kreeg jov et su jet ävver winniger ze sinn. Eets en der 1980er Johre hät su en Vördragswies ene neue Däu kräje: De 'Bläck Fööss' han do Nummere wie dä „Betriebsausflug“ ov „Die Drei vun der Eierquell“ jespellt un domet de Lück widder dropjebraht, wie schön dat domols wor. Jo, un donoh sin natörlich mih un mih kölsche Künstler op dä Drih jekumme, su jet och ens ze versööke. Un esu sin se hück widder ärg aanjesaht, de Krätzjer...

 

Weßt Ehr jetz wat Krätzjer sin? Mer versööke et noch ens koot ze sage: Krätzjer sin e Stöckelche vum Hätz vum Ahle Kölle, sei jehöre zo Kölle un verzälle vum kölsche Jemöt, bewahre et op, domet et nit verlore jeiht. Krätzjer sin janz bestemmp nit nor Karnevalsleedcher! Se jehöre zo alle

fünf kölsche Johreszigge.

 

PARODIEN, COUPLETS UND KRÄTZJER